Bước gần đến ngưỡng cửa tốt nghiệp, nhiều sinh viên vẫn loay hoay với câu hỏi: “Mình nên làm công việc gì? Mình có thật sự phù hợp với ngành mình đang học? Có nên tiếp tục hay rẽ hướng?”.
Không ít người cảm thấy bối rối, chênh vênh và mất phương hướng dù thời gian ra trường đang đến rất gần. Vậy đâu là lý do khiến bạn vẫn chưa xác định được con đường nghề nghiệp cho mình?
1. Thiếu trải nghiệm thực tế – thiếu cả nền tảng để lựa chọn
Trong suốt thời gian học đại học, nhiều sinh viên chủ yếu tập trung vào việc học lý thuyết mà chưa thật sự tham gia các hoạt động giúp mở rộng hiểu biết nghề nghiệp như:

• Hội thảo hướng nghiệp, tọa đàm chia sẻ kinh nghiệm làm việc.
• Ngày hội việc làm, talkshow với doanh nghiệp.
• Tham gia câu lạc bộ chuyên môn, các nhóm cộng đồng học tập – nghề nghiệp.
• Làm tình nguyện viên trong các chương trình có liên quan đến kỹ năng ngành nghề.

Việc “chưa từng thử” khiến bạn khó hình dung về môi trường làm việc thực tế, cũng như không biết bản thân hợp với vị trí nào, ngành nào, văn hóa doanh nghiệp nào. Kết quả là bạn không có đủ thông tin để đưa ra một lựa chọn đúng đắn và dễ bị cuốn theo kỳ vọng của người khác hoặc xu hướng thị trường một cách mơ hồ.
2. Trải nghiệm rồi nhưng càng làm càng hoang mang
Cũng có những bạn đã từng đi làm thêm, thực tập, tham gia dự án… nhưng càng làm lại càng rối:

• “Hóa ra công việc không như mình tưởng.”
• “Công ty thì tốt, nhưng mình cảm thấy không phù hợp.”
• “Ngành mình học ra lại ít cơ hội như mình nghĩ.”

Va chạm với thực tế đôi khi khiến bạn nhận ra có thể bản thân chưa thực sự phù hợp với nghề nghiệp bạn định gắn bó, và điều này lại càng khiến bạn lo lắng, sợ phải bắt đầu lại, sợ đi sai tiếp lần nữa, và sợ bị chậm hơn bạn bè. Kết quả là bạn bị kẹt giữa dòng suy nghĩ: biết mình không hợp, nhưng không dám đổi hướng.
3. Không bao giờ là muộn để bắt đầu lại, miễn là bạn sẵn sàng hành động
Thay vì lo lắng,  bạn hãy tập trung vào việc xây dựng chiến lược ngắn hạn và thực tế hơn. Bạn có thể bắt đầu bằng cách:

• Tham gia chương trình tư vấn nghề nghiệp để biết tổng quan thị trường lao động và được tư vấn, định hướng từ chuyên gia
• Tham dự các buổi chia sẻ thông tin tại các Ngày hội tuyển dụng, Hội chợ việc làm,...
• Tham gia các dự án thực tế hoặc khóa học kỹ năng liên quan đến lĩnh vực bạn đang cân nhắc chuyển hướng.
• Mở rộng kết nối, đừng chỉ đi một mình: Nói chuyện với những anh chị đi trước, cố vấn nghề nghiệp, hoặc người đang làm đúng ngành bạn quan tâm để hiểu rõ hơn những gì bạn sẽ phải đối mặt.

Bên cạnh đó, bạn cũng có thể sử dụng một số công cụ hỗ trợ để hiểu rõ hơn về tính cách, hành vi và định hướng nghề nghiệp của bản thân:

• MBTI (Myers-Briggs Type Indicator) là công cụ phân tích tính cách phổ biến, giúp sinh viên hiểu rõ hơn về cách mình suy nghĩ, cảm nhận và ra quyết định. Dựa trên 4 nhóm đặc điểm, MBTI chia con người thành 16 nhóm tính cách khác nhau – mỗi nhóm mang những thế mạnh và phong cách làm việc riêng biệt.
• DISC là công cụ đánh giá hành vi cá nhân, hỗ trợ người học hiểu rõ cách mình tương tác với người khác, phong cách giao tiếp, cũng như phản ứng trước áp lực hoặc tình huống thay đổi. 
• Career Test là bài trắc nghiệm định hướng nghề nghiệp dựa trên sở thích, năng lực và hệ giá trị cá nhân, giúp xác định những nhóm ngành phù hợp với bản thân trong tương lai.

Mặc dù không có công cụ nào đưa ra kết luận tuyệt đối, nhưng các phương pháp đánh giá này sẽ cung cấp góc nhìn tổng quan và khách quan hơn về bản thân, hỗ trợ bạn đưa ra lựa chọn nghề nghiệp sát với năng lực, cá tính và mục tiêu phát triển lâu dài.
Xem thêm: Tìm ra nghề phù hợp không phải nhờ may mắn – mà nhờ thử sai có chiến lược
4. Tự nhìn lại bản thân – bước quan trọng nhất trong hành trình định hướng
Điều cốt lõi trong quá trình tìm hiểu và lựa chọn nghề nghiệp không nằm ở việc có ngay câu trả lời đúng, mà ở khả năng tự quan sát và lắng nghe chính mình. Sau mỗi trải nghiệm – một môn học, một hoạt động ngoại khóa, một kỳ thực tập – hãy dành thời gian suy ngẫm và ghi lại: Bạn đã làm gì? Bạn thích hay không thích điều gì? Cảm xúc thật sự của bạn trong quá trình đó là gì?
Những ghi chép tưởng chừng đơn giản ấy chính là dữ liệu quý giá giúp bạn từng bước nhận diện sở thích, thế mạnh và giá trị cá nhân. Hành trình nghề nghiệp không phải là một bài toán chỉ có một đáp án duy nhất, mà là một quá trình liên tục thử, sai và điều chỉnh.
Lời kết
Nếu bạn đang là sinh viên năm ba và vẫn còn băn khoăn trước câu hỏi "Mình phù hợp với nghề gì?", thì cũng đừng quá lo lắng. Không có một thời điểm bắt buộc nào để bạn phải xác định rõ ràng con đường của mình. Điều quan trọng nhất là bạn không dừng lại.
Mỗi bước đi dù nhỏ – một lần trò chuyện với người đi trước, một kỳ thực tập ngắn, hay một bài trắc nghiệm định hướng – đều có thể là chìa khóa mở ra hướng đi cho tương lai. Hãy kiên trì tìm hiểu chính mình, bởi hiểu mình là nền tảng đầu tiên để lựa chọn đúng và phát triển bền vững.