1. Nhận diện các dạng lừa đảo, đa cấp:

Khi bắt đầu tìm việc, bạn cần cẩn trọng với các thủ đoạn lừa đảo tinh vi dưới danh nghĩa tuyển dụng để chiếm đoạt tài sản hoặc thông tin cá nhân. Dưới đây là hai hình thức lừa đảo phổ biến nhất:

1.1. Lừa đảo việc làm/ tuyển dụng

Đây là hình thức kẻ xấu lợi dụng nhu cầu tìm việc của sinh viên để thu lợi. Mục đích cuối cùng của họ là chiếm đoạt tiền hoặc thông tin cá nhân. Đặc điểm nhận dạng các bạn sinh viên cần lưu ý như: 

• Thứ nhất, yêu cầu bạn đóng các khoản phí vô lý như "phí hồ sơ", "phí đồng phục", "phí đào tạo", "phí giữ chỗ" hoặc mua sản phẩm/dịch vụ của họ trước khi nhận việc. 

• Thứ hai, công việc được quảng cáo mô tả là “việc nhẹ lương cao” trả mức lương cực kỳ hấp dẫn không tương xứng với thị trường lao động. 

• Thứ ba, công ty không có website, không có địa chỉ rõ ràng hoặc yêu cầu phỏng vấn/làm việc tại địa chỉ khác với nơi làm việc như quán cafe, công viên.

Ví dụ: Bạn thấy một tin tuyển "Cộng tác viên xử lý đơn hàng online, lương 5-10 triệu/tháng". Sau khi ứng tuyển, họ yêu cầu bạn chuyển khoản 500.000 VNĐ để kích hoạt tài khoản cộng tác viên. Sau khi chuyển, bạn bị chặn liên lạc.

1.2. Đa cấp không chính thống 

Khái niệm đa cấp (Multi-level Marketing - MLM) không xấu, đây là mô hình kinh doanh hợp pháp. Tuy nhiên, nhiều tổ chức lợi dụng mô hình này để lừa đảo. Đặc điểm nhận dạng là mô hình lấy tiền từ tuyển người mới thay vì bán sản phẩm thực sự. Các đặc điểm nhận dạng các bạn sinh viên cần lưu ý như: 

• Thứ nhất, buổi giới thiệu chỉ tập trung vào việc tuyển dụng thêm thành viên và lợi nhuận đến từ việc mời người khác tham gia chứ không đến từ việc bán sản phẩm chất lượng ra thị trường. 
• Thứ hai, công ty yêu cầu bạn phải mua các gói sản phẩm hay tham gia khóa học với chi phí cao ngất ngưỡng để đạt được “cấp bậc” hoặc “quyền lợi” trong hệ thống. 
• Thứ ba, là nơi làm việc luôn hứa hẹn với các bạn về sự giàu có , tự do tài chính chỉ sau một thời gian ngắn hay luôn cho các bạn thấy những hình ảnh về sự thành công của họ, khoe khoang tài sản những gì họ đang có. Đó là những chiêu trò để tạo động lực giả tạo nhằm dụ dỗ, thao túng các bạn làm việc, nạp tiền vào hệ thống.

Ví dụ: Bạn được mời tham gia một buổi chia sẻ về những chủ đề như “bí quyết làm giàu” và để bắt đầu, bạn phải đóng 2 triệu đồng mua một gói "sản phẩm công nghệ" hoặc "khóa học làm giàu". Lợi nhuận của bạn sẽ đến từ việc bạn mời được thêm 3 người khác đóng tiền mua gói tương tự.

Việc nhận diện rõ hai hình thức này sẽ giúp bạn tránh được những cạm bẫy tinh vi nhất ngay từ bước đầu tìm việc.

2. Kiểm tra mức độ uy tín của nhà tuyển dụng

Để tránh những rủi ro, hãy tập thói quen kiểm tra tính uy tín của nhà tuyển dụng theo các bước cụ thể sau:

Bước 1: Tra cứu thông tin doanh nghiệp. 

Gõ tên công ty hoặc số điện thoại trên Google, Facebook, LinkedIn và thậm chí là địa chỉ công ty trên Google Maps để xem thông tin có chính xác không và được mọi người đánh giá như thế nào. 

Một doanh nghiệp uy tín thường có website, fanpage chính thức, địa chỉ văn phòng rõ ràng và thông tin liên hệ minh bạch.

Bước 2: Đọc đánh giá từ người từng làm việc. 

Xem phần bình luận, phản hồi hoặc review trên mạng, các nhóm cộng đồng sinh viên để xem công ty đó có bị tố lừa đảo hay không.

Bước 3: Liên hệ xác minh trực tiếp. 

Nếu thấy thông tin mập mờ, hãy gọi đến số điện thoại của người đăng tuyển để hỏi thêm về thông tin doanh nghiệp, địa điểm làm việc, nội dung công việc phụ trách là gì.

Tránh trả lời hoặc tin theo những những tài khoản chủ động liên hệ và hỏi thăm: “Bạn có phải làm sinh viên không?” hay “Bạn đang tìm việc làm thêm?”, “Xin phép 5 phút để giới thiệu chương trình, khóa học,...” -> Đây thường là tài khoản lừa đảo, trà trộn trọng các cộng đồng và tìm kiếm sinh viên mới nhập học, có ít thông tin hiểu biết để thực hiện lừa đảo tuyển dụng.

Bước 4: Hỏi ý kiến người có kinh nghiệm. 

Tham khảo ý kiến của gia đình, người thâm, hoặc liên hệ Trung tâm Hướng nghiệp - Tư vấn việc làm của Trường để được hỗ trợ xác minh.

Một công ty uy tín luôn sẵn sàng cung cấp thông tin minh bạch. Nếu họ né tránh hoặc trả lời vòng vo, đó là dấu hiệu bạn nên cảnh giác.

3. Chủ động bảo vệ bản thân.

Hãy luôn ghi nhớ nguyên tắc “vàng”: không nộp tiền, không nộp bản gốc giấy tờ tùy thân khi ứng tuyển.

Bên cạnh đó, đừng quên tìm hiểu kỹ thông tin doanh nghiệp, đọc rõ mô tả công việc và hợp đồng, và báo cho người thân hoặc bạn bè biết khi bạn đến phỏng vấn ở địa điểm mới.

Nếu có dấu hiệu yêu cầu đặt cọc, giữ giấy tờ, hoặc hứa hẹn mức lương “quá hấp dẫn” dù bạn hầu như không phải làm gì, hãy thật sự tỉnh táo và ngừng tham gia ngay.

Việc làm thêm trong thời sinh viên là cơ hội để bạn trưởng thành, học hỏi và tích lũy kinh nghiệm nhưng an toàn luôn phải đặt lên hàng đầu. Dù công việc được giới thiệu từ đâu, bạn vẫn là người chịu trách nhiệm cuối cùng cho lựa chọn của mình.

Tỉnh táo, chọn lọc và chủ động chính là chìa khóa giúp bạn vừa có thêm thu nhập, vừa tích lũy được những trải nghiệm đáng giá.

Bài viết: Phương Trâm

Biên tập: Anh Thư

_________

Trung tâm Hướng nghiệp - Tư vấn việc làm, Trường Đại học Mở TP.HCM

• Văn phòng làm việc: Phòng 011 - Cơ sở 97 Võ Văn Tần

• Điện thoại: (028) 39300952

• Email: huongnghiepvieclam@ou.edu.vn l jobfair@ou.edu.vn

• Website: https://vieclam.ou.edu.vn/vi

• Fanpage: https://www.facebook.com/CongthongtinvieclamOU/

• Tiktok: https://www.tiktok.com/@huongnghiepvieclamou